Były pieniądze na remont Zamku Piastowskiego i już ich nie ma. Dlaczego rozwiązano umowę o dofinansowanie z gminą Krosno Odrzańskie?

O Zamku Piastowskim w Krośnie Odrzańskim pisaliśmy wielokrotnie. Od dawna krośnieński samorząd stara się pozyskać środki zewnętrzne na remont zabytku z czasów Piastów Śląskich. Przez długi czas bezskutecznie. Wnioski ocierały się o przyznanie dotacji. kilkukrotnie zdarzało się, że brakowało zaledwie 1 punktu, żeby pieniądze zostały przekazane na remont zamku w Krośnie Odrzańskim.

W końcu udało się pozyskać dofinansowanie na projekt pn. "Piastowskie dziedzictwo św. Jadwigi Śląskiej". W kwietniu 2021 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zdecydowało o przekazaniu na to zadanie 15 mln zł. Kłopot w tym, że w projekcie mieściło się kilka inwestycji i to nie tylko związanych z remontami Zamku Piastowskiego, ale również m.in. kościoła św. Jadwigi Śląskiej oraz renowacją zabytkowych organów Sauera, znajdujących się w świątyni. W czerwcu podpisano stosowną umowę między ministerstwem a krośnieńskim urzędem.

Szybko okazało się, że wcześniej wykonane kosztorysy były już mocno nieaktualne, ponieważ na same prace na Zamku Piastowskim konieczny był wydatek na poziomie ok. 40 mln zł! Takie oferty wpłynęły po pierwszym postępowaniu przetargowym. A projekt miał zostać zrealizowany do końca 2023 roku...

15 milionów na ratowanie Zamku Piastowskiego! Gmina Krosno Odrzańskie w końcu dostała dofinansowanie na wielki projekt

Pod koniec 2021 roku zawaliła się zewnętrzna ściana wschodniego skrzydła Zamku Piastowskiego. Obecnie realizowane jest zabezpieczenie po katastrofie budowlanej. Był to też sygnał, że krośnieński zabytek znajduje się w coraz gorszym stanie i trudno oszacować jak długo jeszcze wytrzyma...

Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim pada. Runęła wschodnia ściana. Czas zabija zabytek, a pieniędzy na jego ratowanie jest za mało

Wiadomo już było, że nie uda się zrealizować projektu "Piastowskie dziedzictwo św. Jadwigi Śląskiej" w całości (choć były próby pozyskania dofinansowania z Polskiego Ładu, które okazały się nieskuteczne), więc urzędnicy krośnieńscy zaczęli szukać dofinansowania gdzie indziej, aby móc wykonać chociaż część zadań i zmniejszyć zakres głównego projektu.

- Pojawiła się możliwość dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020. Zdobyliśmy tam środki na prace budowlane w kościele i na wieży widokowej (elementem projektu jest też zakup multimediów dla Centrum Artystyczno-Kulturalnego "Zamek" w Krośnie Odrzańskim) - mówi Anna Januszkiewicz, naczelnik Wydziału Promocji i Rozwoju Gospodarczego w Urzędzie Miasta w Krośnie Odrzańskim.

Następnym krokiem było zmniejszenie zakresu prac w projekcie dofinansowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wysłanie aktualnych kosztów związanych z inwestycjami. Gmina Krosno Odrzańskie liczyła na to, że uda się zwiększyć kwotę dofinansowania ze względu na wysokie koszty.

- Rozpoczęliśmy rozmowy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Lubuskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, aby ograniczyć zakres prac w Zamku Piastowskim celem odbudowy go w stanie tzw. "deweloperskim" - opowiada A. Januszkiewicz. - Wiedząc, że ściana wschodnia już uległa zawaleniu oraz widząc co się dzieje ze skrzydłem zachodnim, zależało nam przede wszystkim na tym, by uratować średniowieczne mury. Po odbytych konsultacjach, wysłaliśmy do Ministerstwa pismo z prośbą o wyrażenie zgody na wprowadzenie zmian, a także o wydłużenie nam czasu na realizację projektu z grudnia 2023 r. na grudzień 2024 r. W odpowiedzi na nasz wniosek, Minister Piotr Gliński poinformował nas o rozwiązaniu umowy o dofinansowanie z uwagi na brak możliwości wprowadzenia zmian w projekcie oraz wydłużenia terminu jego realizacji.

Dlaczego umowa o dofinansowanie została rozwiązana? Minister Piotr Gliński w piśmie do burmistrza Krosna Odrzańskiego Marka Cebuli podaje kilka argumentów:

- Wnioskowane zmiany w projekcie, polegające na znaczącym ograniczeniu zakresu rzeczowego inwestycji, poprzez rezygnację z wykonania robót budowlanych w Kościele Św. Jadwigi Śląskiej są niemożliwe do zaakceptowania, ponieważ powodują nieosiągnięcie określonego dla projektu wskaźnika pn. "Liczba zabytków nieruchomych objętych wsparciem". Jest to jeden z istotnych wskaźników z punktu widzenia celów interwencji, który jest raportowany do Komisji Europejskiej - tłumaczy minister Gliński.

Dodaje również, że taka zmiana wpłynęłaby na ocenę projektu oraz jego ostateczne miejsce w liście rankingowej. Dlatego zmiana zakresu prac była niemożliwa. Minister podaje jeszcze jeden argument, dotyczący czasu realizacji projektu.

- Zgodnie z obecnym stanowiskiem przedstawionym w piśmie, pełen zakres robót na Zamku Piastowskim zostanie przeprowadzony w zaledwie 13 miesięcy (od 21 listopada 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku). Uznajemy ten termin za nierealny i niezgodny z przedstawionymi informacjami we wniosku - nawet przy założeniu szybkiego przeprowadzenia przetargu na wybór wykonawcy prac oraz pilnej akceptacji zmian w zakresie robót przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Należy zauważyć, że zaawansowanie finansowe projektu w złożonym przez Państwa wniosku o płatność za okres do 31 sierpnia 2022 roku (ponad 14 miesięcy od zawarcia umowy o dofinansowanie) wynosi zaledwie 3,56 procenta. (...) Obecnie opóźnienie realizacji robót budowlanych przekracza 17 miesięcy (zgodnie z harmonogramem zadanie powinno rozpocząć się w maju 2021 roku). Jednocześnie pozostały do zakończenia terminu kwalifikowalności wydatków (31 grudnia 2023 r.) okres jest zbyt krótki na wprowadzenie wnioskowanych zmian, uzyskanie zgód Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, przeprowadzenia postępowania przetargowego na wybór wykonawcy robót, a przede wszystkim na realizację i rozliczenie pełnego zakresu prac w dwóch obiektach objętych zakresem projektu - czytamy w piśmie ministra Glińskiego.

Czy Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim podzieli los zabytkowego spichlerza, który zawalił się kilkanaście lat temu? Obecnie trudno dostrzec inny scenariusz, ale urzędnicy zapewniają, że będą szukać dalszych możliwości dofinansowania prac remontowych na krośnieńskim zabytku.

- Byliśmy zdeterminowani, aby projekt zrealizować w mniejszym zakresie i próbowaliśmy to wskazać we wniosku do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - mówi burmistrz Krosna Odrzańskiego, Marek Cebula. - Przedstawiliśmy, że już realizujemy prace w kościele pw. św. Jadwigi Śląskiej. Ponadto przekazaliśmy wyniki postępowań przetargowych na realizację projektu "Piastowskie dziedzictwo św. Jadwigi Śląskiej" i wskazaliśmy, że jesteśmy w dołożyć z budżetu gminy ok. 6 mln zł na ten projekt. Ministerstwo jednak rozwiązało umowę o dofinansowanie.

Burmistrz Krosna Odrzańskiego dodaje, że nie przedstawiona została żadna propozycja czy alternatywa, jeśli chodzi o finansowanie.

- Mimo to w dalszym ciągu chcemy ratować Zamek Piastowski - dodaje M. Cebula. - Mamy już remont podzielony na części. Możemy robić oddzielnie skrzydło południowe czy zachodnie. Jesteśmy przygotowani, ale bez zewnętrznego źródła dofinansowania nie jesteśmy w stanie przeprowadzić tych prac.

Krośnieński burmistrz uważa, że gdyby w 2017 roku udało się uzyskać dofinansowanie (wtedy zabrakło 1 punktu), to dziś odbudowa Zamku Piastowskiego byłaby na ukończeniu.

- Jako samorząd zrobiliśmy co w naszej mocy, jeśli chodzi o Zamek Piastowski. Wystąpiliśmy do lokalnego posła, który obiecał pomoc, ale na obietnicach się skończyło - mówi burmistrz Cebula. - A teraz nie dość, że musimy dalej szukać możliwości sfinansowania remontów, to nie dostaliśmy też pieniędzy na zabezpieczenie po katastrofie budowlanej i musimy zapłacić blisko milion złotych z budżetu gminy.

M. Cebula uważa, że to tylko kwestia czasu i runą kolejne ściany Zamku Piastowskiego w Krośnie Odrzańskim.

- Według mojej oceny najpóźniej do końca pierwszego kwartału przyszłego roku przewróci się wewnętrzna część ściany zachodniej (obecnie podparta od strony dziedzińca) - stwierdza burmistrz Krosna Odrzańskiego. - Nie jestem fachowcem, ale myślę, że tej zimy część tych murów runie. Od lat sygnalizujemy potrzebę ratowania Zamku Piastowskiego i wnioskujemy o dofinansowania, pomocy jednak nie utrzymujemy. Ale nie poddajemy się i będziemy walczyć o nasz zabytek.

Przez burmistrza Krosna Odrzańskiego oraz krośnieńskich urzędników wywołany do tablicy został poseł na Sejm, Jacek Kurzępa. Ten podkreśla, że zawsze stara się pomagać w sprawach, które dotyczą naszego regionu - zwłaszcza Krosna Odrzańskiego.

- W sytuacji, w której gmina Krosno Odrzańskie składała wniosek do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, warto byłoby zasygnalizować, że może być potrzebna pomoc lub interwencja posła - mówi poseł Kurzępa. - Niestety, w przypadku Krosna Odrzańskiego nie mogę uczestniczyć w sesjach krośnieńskiej rady miasta, ponieważ regularnie są one organizowane w czasach obrad Sejmu. W innych samorządach, które oczekują obecności posła lub proszą o pomoc, udaje się w stosownym czasie o danej sprawie przypomnieć oraz mam tam szansę być obecnym na sesjach.

Poseł Kurzępa dodaje, że nie ma żadnej złej woli. - Ciągle staram się wspierać moje miasto. Dziś skończyłem rozmowy z ministrem infrastruktury, Rafałem Weberem na temat obwodnicy Krosna Odrzańskiego - opowiada poseł. - Pojawiały się doniesienia, że ta inwestycja spadła z planu, ale jest to nieprawda. Owszem, pojawiły się opóźnienia, ponieważ jeszcze nie zakończyły się kwestie związane z postępowaniem środowiskowym. Jak tylko ta sprawa zostanie rozstrzygnięta, to będzie ogłaszany przetarg.

- Z przykrością muszę stwierdzić, że gdy faktycznie udaje mi się skutecznie zadziałać na rzecz miasta, to burmistrz Krosna Odrzańskiego zwykle o tym nie informuje. A kiedy grunt zaczyna palić się pod nogami, to wtedy wina zwalana jest na posła - dodaje J. Kurzępa. - Oczywiście postaram się zadziałać w sprawie Zamku Piastowskiego, ale można było skoordynować działania przed wysłaniem wniosku.

O dalszych losach Zamku Piastowskiego w Krośnie Odrzańskim będziemy informować.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: